İran nükleer programını donduracak

İran’ın nükleer programını kısıtlaması konusunda BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya ile yürüttüğü müzarekeler, anlaşmayla sonuçlandı.
Anlaşmaya göre, İran nükleer programını donduracak, Fordo’daki nükleer tesisi durduracak ve bunun karşılığında yaptırımlar sona erecek.
Anlaşma, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ve AB’nin Dış Politika Temsilcisi Mogherini’nin ortak basın toplantısında duyuruldu.
Zarif ve Mogherini basın mensuplarının karşısına geçti.
Mogherini, İran’ın tek bir nükleer tesisinin kalacağını ve nükleer programının belirli oranlarda kısıtlanacağını açıkladı.
Mogherini, daha sonra gerekli şartlar yerine getirildiği takdirde İran’a uygulanan ambargonun kaldırılacağını söyledi.
Reuters Haber Ajansı’na göre İran’ın mevcut zenginleştirilmiş uranyum stoğunun üçte ikisi imha edilecek ya da ülke dışına çıkarılacak.
İran’ın nükleer programı 10 yıl boyunca gözetim altında olacak.
BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Rusya, Fransa ve Çin ile Almanya’nın dışişleri bakan ya da yardımcılarının aile fotoğrafı için poz vermesinin ardından, açıklamalar İngilizce ve Farsça olarak okundu.
Açıklamada, “Bugün kararlı bir adım attık. Ortak hareket planının ana parametreleri çözümlere ulaştık. Tüm tarafların siyasi kararlılığı, iyi niyeti ve sıkı çalışması bunu mümkün kıldı.” denildi.
Son günlerde geliştirilen çözümler kapsamında hareket planının oluşturulacağını belirten taraflar, Natanz tesisi hariç, diğer yerlerde uranyum zenginleştirme yapamayacağı konusunda anlaştı. Santrifüj araştırma ve geliştirme programını da taraflar birlikte belirleyecek.
Fordo tesisi sadece nükleer fizik ve teknoloji merkezi olarak hizmet verecek. Bu tesiste işlenebilir radyokatif madde bulunamayacak. Arak ağır su tesisinin modernleştirilmesine destek verilecek fakat burada silah elde edilebilecek kadar plütonyum işlenemeyecek. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEK), İran’la ilgili geçmişte ve halihazırdaki meseleleri netleştirmek için çalışmasına izin verilecek. İran, nükleer araştırma merkezleri ve santrallere yakıt temini için uluslararası işbirliği yapabilecek.
ALMANYA DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI’NDAN AÇIKLAMA
Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, İran’ın nükleer programıyla ilgili varılan uzlaşmayı ‘büyük kararlı bir adım atıldığını’ söyledi.
Ortak açıklamanın yapılmasından sonra konuşan Steinmeier, “Kutlama yapmak için erken. Yine de çerçeveyi belirliyen uzlaşma ile anlaşmanın önünde 10 yıldır duran engelleri aşmış olduk.” dedi.
Nihai anlaşmaya ulaşılması halinde ilk kez Ortadoğu’daki bir krizin çözülmüş olacağını belirten Alman bakan, “Bölgedeki ve İran ve Arap ülkeleri arasındaki gerginliğin düşürülmesi umudu da böylece ortaya çıkabilir.” ifadelerini kullandı.
Anlaşmanın sağlanması halinde İran’ın nükleer programı 25 yıl boyunca Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından denetlenecek.
Hemen nihai anlaşmanın taslağı yazılmaya başlanacak, 30 Haziran’a kadar taslak metin hazırlanmış olacak.
30 Haziran’da belirlenen hedeflere ulaşılırsa nihai anlaşma imzalanacak.
Sürecin bundan sonraki kısmını Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEK) izleyecek.
UAEK İran’ın söz konusu anlaşma çerçevesinde verdiği sözleri tutup tutmadığını takip edecek ve raporlayacak.
UAEK’in olumlu raporlar vermesi halinde ve 30 Haziran’a kadar şartların yerine gelmesi halinde İran’a uygulanan yaptırımların kalkması bekleniyor.
İSRAİL’DEN ANLAŞMAYA TEPKİ
İsrail İstihbarat Bakanı Yuval Steinitz, “İran’ın nükleer silah edinmesi tehlikesine karşı askeri harekat da dahil tüm seçenekler masada” dedi.
Steinitz, İran’ın 5+1 ülkeleriyle yürüttüğü nükleer müzakerelere ilişkin İsrail radyosuna yaptığı açıklamada, tüm tehlikelere diplomasi ve istihbarat yoluyla karşı koymaya çalışacaklarını belirterek, “Başka seçeneğimiz kalmaması durumunda ise askeri seçenek de masada” diye konuştu.
ABD’nin, İran’a yönelik muhtemel bir askeri harekata karşı çıktığı yönünde soru sorulması üzerine, “İsrail’in, 1981’de Irak’taki Osirak Nükleer Santrali’ni tek taraflı vurmasını” hatırlatan Steinitz, “O operasyon ABD ile mutabakata varılarak yapılmamıştı. İran’ın nükleer silah edinmesi tehlikesine karşı askeri harekat da dahil tüm seçenekler masada” dedi.Steinitz, “Başbakan (Binyamin Netanyahu), İran’ın nükleer bir güç olmasına izin vermeyeceğini açıkça söyledi” ifadesini kullandı.
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin ile Almanya’dan oluşan 5+1 ülkeleri arasında, İsviçre’nin Lozan kentinde yürütülen nükleer müzakerelerin çerçeve anlaşması için belirlenen süre 31 Mart günü dolmasına rağmen görüşmelere ABD ve İran Dışişleri Bakanları ve iki ülke teknik heyetleri düzeyinde bugün de devam ediliyor.

Leave a Reply

Your email address will not be published.