13 Ekim Dünya Tromboz Günü nedeniyle açıklamalar yapan Prof. Dr. Tankut Akay, “Hareketsizlik damarların düşmanı, pıhtının dostudur. Pandemi nedeniyle giderek artan hareketsizlik, damarlardaki kan akışını azaltıyor. Pandemide pıhtı riski arttı. Pıhtı küçük ama neden olduğu sorunlar çok büyük, hatta ölümcül! ” şeklinde konuştu.

Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahisi Dernek Başkanı Prof. Dr. Tankut Akay, 13 Ekim Dünya Tromboz Günü’nde özellikle pandemi döneminde giderek artan pıhtı atımı riskine dikkat çekti.

ÇOCUKLAR SAATLERCE HAREKETSİZ KALIYOR

‘Pıhtı’nın küçük, ama ölümcül sonuçları olduğunu söyleyen Prof. Dr. Akay, açıklamasında “Pandemi döneminde her yaştan kesimin bilgisayar başında geçirdiği zaman giderek artıyor. Bilgisayar başında derslere katılan çocuklar, saatlerce bacaklarını sarkıtarak hareketsiz duruyor. Dünya, COVID 19 ile hareketin unutulduğu dünya düzeninde ‘pıhtı atımı’nın nasıl arttığını, bir kan pıhtısı ile yaşamların nasıl bittiğini konuşacak.” diyerek hareketli yaşam ile vücudu sağlıklı kılmanın mümkün olduğunu ifade etti.

PIHTI KÜÇÜK AMA ÖLÜMCÜL OLABİLİYOR

Prof. Dr. Tankut Akay, ‘pıhtı atımı’nın belirtileri, kimlerin risk altında olduğu ve alınması gereken önlemler konusunda şu bilgileri verdi:

“Pandemi sürecinde, korku ve hareketsizlik, ‘pıhtı atımı’nı artırdı. Bu artış, hem COVID 19’a yakalanan hastalarda, hem de hastalığa yakalanırım endişesi, korkusu yaşayanlarda var. Hareket etmeden geçirilen günlerle ne yazık ki, bu hastalığa yakalananların sayısını arttırıyor.

*Pıhtı küçük ama neden olduğu sorunlar çok büyük, hatta ölümcül! Uzun süre ayaklarını sarkıtarak oturanlar, baldır kaslarını çalıştırmalı. Kalkıp kısa yürüyüşler yapmak ya da otururken baldır kaslarını çalıştıran basit bacak hareketleri uygulamak bu sorunu azaltabilir. Şayet hareket yapılamıyorsa, varis çorabı giymek faydalı.

65 YAŞ ÜSTÜ İÇİN DURUM TEHLİKELİ

Pıhtı riskinin her yaşta görüldüğünü belirten Prof. Dr. Akay, “Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artıyor. 60 yaşın üzerinde çok ciddi boyutlarda bir risk oluşuyor. Özellikle pandemi döneminde hareketsiz kalan 65 yaş üstü için durum tehlikeli.” şeklinde konuştu.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Prof. Dr. Akay, risk grupları ile ilgili şu bilgileri verdi:

“*Eskiden uzun seyahatler diye bilinirdi. O nedene şimdi başka sebepler eklendi. Aşırı, sigara ve alkol tüketen, kilo problemi yaşayan, trafik kazası geçiren, travma veya büyük cerrahi operasyon sonrasında hareketsiz kalan kişilerde risk altında.

Önlem alınmadığı takdirde, damarda oluşan ‘pıhtı’, kopup akciğerlere gidebilir ve akciğerde ani ölümle sonuçlanabilir. Unutulmamalı ki, hormon tedavisi, diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği de damar iç yapısını bozar. Böylece, tramboza yani ‘pıhtı atımı’na zemin hazırlar. Bu tür sağlık problemi yaşayan onkoloji tedavisi görenler asla hareketsiz kalmamalı.

“Özellikle hamilelikte, hamilelik sonrası emzirme döneminde olan, doğum kontrol hapı kullanan kadınlar, akciğere pıhtı atması konusunda risk altında. Bu özellikte olan kişiler asla hareketsiz bir yaşamı tercih etmemeli.

Prof. Dr. Akay, pıhtının vücudun bir savunma mekanizması olduğunu ve herhangi bir yaralanmada kanayan yeri onardığını da söyledi. Prof. Dr. Akay, “Ancak bilerek ya da bilmeden onu zararlı hale getirmek mümkün. Özellikle de tembelliği seçip, hareketsiz bir yaşam tercih edilirse.” uyarısını yaptı.

3 TEMEL NEDENİ VAR

Hem atardamarda, hem de toplardamar da oluşan ‘pıhtı’nın 3 temel nedeni olduğunu belirten Prof. Dr. Akay, bunları “Hareketsizliğe bağlı kanın durağanlaşması, kişinin genetik olarak pıhtılaşmaya meyilli olması, damar duvarındaki hasar” şeklinde sıraladı.

“Atardamarda oluşan ‘pıhtı atımı’nın en önemli sebebi, kalp. Kalpte ritim bozukluğu oluşursa, kalbin içindeki kan durağanlaşır” diyen Prof. Dr. Akay, sözlerine şöyle devam etti:

“Durağan kanda da risk artar. Oluşan pıhtı ana atardamar olan aort ile vücuttaki atardamarlardan herhangi birine serseri mayın gibi gidip o damarı tıkar. Tıkalı damarın beslediği organ zarar görür. Eğer o organ beyin ise felç, bacak atardamarı ise kangren ortaya çıkar.

*Aynı olay bağırsak, böbrek, kol veya bacak atardamarlarında gerçekleşmişse organ fonksiyon bozukluğuna yol açabilir. Trompoz, toplardamar da ‘varis’ olarak görülür. Bacakta gözle görülen derin damarlar var ise, buradan kopan kan pıhtısı vücut içinde dolaşmaya başlar. Toplardamarlar yoluyla oksijen almak için akciğere yolculuk yapan pıhtı, kirli kan ile beraber kalbin sağ tarafına doğru ilerler. Kalpten geçen pıhtı, akciğer atardamarına ulaşır. Akciğer (Pulmoner) Embolisi denilen ölümcül hastalığa yol açar. Pıhtının serseri mayın gibi vücutta dolaşımına ancak ‘hareket’ engel olabilir. Hareketli olunca baldır kasları çalışır ve kanı yukarı doğru hareket ettirerek durağanlaşmayı engeller.”

BELİRTİLERİ NELER?

Prof. Dr. Akay, belirtilere ilişkin ise şunları söyledi:

“Atardamara pıhtı atarsa, ağrı, nabız alamama, ciltte ani soğuma, his kaybı, görme bozukluğu veya etkilenen uzvu hareket ettirememe gibi belirtiler gösterir. Toplardamar pıhtısı varsa, baldır bölgesinde başlayan ağrı ve hassasiyet, ayak bileğinde ortaya çıkan şişme ve ödem, bacak bölgesinde kızarıklık veya fark edilebilir renk değişimi veya ısı artışı yaşanır.

*Akciğer embolisi veya pulmoner emboli varsa, açıklanamayan nefes darlığı, hızlı nefes alma, göğüste ortaya çıkan ağrı (derin nefes alıp vermekle kötüleşebilen), kalp hızında belirgin artış, halsizlik, bayılma veya bayılma hissi oluşur.”

PIHTI RİSKİNE KARŞI ÖNLEMLER

‘Pıhtı’ ile mücadelenin yol haritası yönelik de açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Akay, sözlerini şöyle bitirdi:

“*Öncelikle unutmayın ki; hareket yerine tembelliği seçiyorsanız COVID 19 ile iş birliği yapıyorsunuz.

*Evden çalışıyorsanız dahi evin içinde hareket edin. Evde olmak hareket edememek anlamına gelmesin. Evin içinde egzersizler yapın.

*Bacaklarınızı ayak bileklerinizi hareket ettirin.

*Gerekirse, sağlık probleminiz yoksa oturduğunuz binanın merdivenlerini inip çıkın.

*Dışarıda, sosyal mesafe kurallarına uyarak, maske takarak en az 30 dakika yürüyüş yapın.

*Virüse yakalanırım korkusuyla uzmana başvurmaktan kaçınmayın. Belirtileri hissettiğinizde bir uzmandan görüş alın.

*Rutin olarak kalp check up’ı yaptırın, damarlarınızı kontrol ettirin.

*Bacaklarda çok büyük varisleriniz ve bu damarlarda ani başlayan kızarıklık, ağrı ve ısı artışı durumunda bir kalp ve damar cerrahisi uzmanına başvurun.

*Yapılacak dikkatli bir fizik muayene ve doppler ultrason ile damar içerisinde pıhtı olup olmadığını anlamak mümkün, unutmayın! Erken teşhisin ‘pıhtı atımı’nda da önemli olduğunu aklınızdan çıkarmayın.

***

Kan pıhtısından kaynaklanan rahatsızlıklar sonucunda hayatını kaybeden kişilerin sayısı giderek artıyor.

Nedeni ise geç farkedilmesi veya hiç fark edilmemesi.

Kan pıhtılaşmasına karşı vücud aslında önceden sinyal vermekte.

Peki nedir kan pıhtılaşmasının belirtileri neler?

Kan pıhtılaşmasına neden olur?

Genetik Mutasyonlar

Kullanılan Bazı İlaçlar

Diyabet

Kalp Yetmezliği

Obezite

Çok Ciddi Bir Ameliyat Geçirmiş Olmak

Travma

Çeşitli Hastalıklardan Dolayı Hastanede Çok Uzun Süre Yatmak

Aynı Yerde Uzun Süre oturmak

Kanser, kanser tedavisi gibi etkenler vücutta anormal ve tehlike yaratacak şekilde oluşan kan pıhtılaşmasına neden olabilir.

Kan pıhtılaşması tedavisi nasıl olur?
Kan pıhtılaşması tedavisi ilaçlarla yapılır. Pıhtılaşmanın seviyesine göre tedavi rutin olarak yapılabilir. Acil olan durumlarda pıhtıyı hızlı bir şekilde tedavi edecek ilaçlar kullanılır. Rutin olarak ilaç tedavisinde kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar hastaya ağız yoluyla verilebilir veya deri altına enjekte edilerek de verilebilir. Ancak bu ilaçlar fazla kanamaya neden olabileceğinden kontrollü kullanılmalıdır.

Kan pıhtılaşması belirtileri nelerdir?
Kan pıhtılaşmasının çok belli, net belirtileri yoktur çünkü pıhtılaşmanın gerçekleştiği bölgeye göre belirtiler de farklılık gösterir. Kan pıhtılaşması gerçekleşen kişide bazı rahatsızlıklar görülür. Örneğin;

Akciğerde ve kalpte oluşan pıhtılaşmada görülen belirtiler; Göğüs, kol, sırtta ve boyunda oluşan ağrı ve nefes darlığı gibi belirtiler görülür.

Bacaklarda şişlik: Kan pıhtılaşmasının sık sık rastlandığı bölge bacaklardır. Bacağınızda oluşan pıhtılaşma nedeniyle kan akışınız sekteye uğrar. Şişmenin yanı sıra bacağınızda kırmızılık görülebilir.

Bacakta acı ve hassaslık: Derin ven trombozunun bu belirtisi de yine bacakta ve baldırda görülebilir. Bacağınıza dokunduğunuzda acı hissedebilirsiniz.

Damarlara paralel kırmızı çizgiler: Damarlarınıza paralel şekilde kırmızı çizgiler görüyorsanız bu da bir işarettir.

Göğüs ağrısı:Akciğerinizde pıhtılaşma oluştuysa derhal doktora görünmeniz gerekir.

Nefes almakta güçlük çekme: Nefes almakta güçlük çekiyorsanız bunu hafife almayın. Nefes almakta güçlük çekiyorsanız, kalbiniz çok hızlı atıyorsa, soğuk soğuk terliyorsanız, başınız dönüyor veya bayılıyorsanız akciğerinizde pıhtılaşma oluşmuş olabilir. Yukarıdaki belirtilerin hepsi sizde de varsa bunu görmezden gelmeyin ve derhal doktora görünün.

Kuru öksürük: Hasta değilseniz ve durup dururken öksürüyorsanız akciğerlerinizde pıhtılaşma oluşmuş olabileceğinden diğer belirtilere dikkat etmelisiniz. Kalp çarpıntısı, göğüste ağrı ve nefes almakta güçlük çekmek en sık görülen belirtilerden. Nadiren de olsa kanlı balgam çıkarabilirsiniz.

Kusma ve ishal: Bağırsaklarınızda pıhtılaşma oluştuysa karnınızda keskin bir acı hissedebilirsiniz. Baş ağrısı, kusma ve kanlı ishal en sık görülen belirtilerdir.

Şiddetli baş ağrısı: Beyinde oluşan kan pıhtılaşması felce yol açabilir. Baş ağrısı ise beyne yeterince oksijen gitmemesinden kaynaklanmaktadır. Konuşmakta veya görmekte güçlük çekebilirsiniz.