Zihinsel gelişim nedir?
Sağlıklı olmak için sadece bedensel sağlık yetmiyor. Zihinsel gelişiminde sağlıklı bir süreçte şekillenmesi bireyin sağlıklı büyümesi adına çok önemlidir. 0-2 yaş aralığında gelişmeye başlayan bu süreç ergenlik sonuna kadar devam eder. Ebeveynler bu alanda araştırmalar yaparak çocuklarının gelişimlerini takip etmektedir.
Piaget’e göre çocuklar dünyaya geldiklerinde hiçbir şey bilmiyorlar. Ancak üstün bilgi düzeyine ulaşabilme kabiliyetlerini açıklamak için zihin gelişimi dönemleri incelenmelidir. Bireyin her dönemde farklı dönemlerde gelişim süreçleri bulunur. Farklılıklar yaşandığında uzman destekler alınabilir.
Beyindeki düzenleme ve düşünce sistemlerinin gelişimine zihinsel gelişim deniliyor. Bu sistemler arasında hayal kurma, düşünme, problem çözme, muhakeme, hafıza dil gelişimi yer alır. Çocukların sağlıklı bir zihinsel süreç gelişimi için ailelerin bu süreçlerde çocuklarına destek olması önemlidir. Bu aşamalarda yaşanacak problemler diğer sistemleri de etkileyebilir. Örneğin anaokulu çağındaki çocuklar oyun oynar ve soru sorar. Bu özellikler çocukların gelişiminde önemlidir. Her dönemde farklı özellikler öne çıkar ve ebeveyn olarak desteklenen çocuklar özgüven açısından sağlıklı bireyler olarak yetişirler. Çevremizdeki dünya ile etkileşimi ve onu anlamayı sağlayan bilginin kazanılması ve sonrasında kullanılmasına yardım eden süreçlerin tümü zihinsel gelişim süreçlerini oluşturur. Duygu, kişilik özellikleri, motivasyon, süreçleri bebeklik döneminde kazanılır. Ve gelişmeye başlar.
Çocuklar doğduklarında hiçbir şey bilmese de sonraki dönemlerinde üstün bilgi düzeyine ulaşmaktadır. Bu gelişim sürecini açıklayan evre kuralları bulunur. Dört temel kuram üzerinde bu evreler değerlendirilebilir.
1) Süreç içerisinde evrelerin sırası hiç değişmez.
2.) Bir hiyerarşi oluşturan evrelerde bir sonraki dönem bir önceki dönemin kazanımını içermektedir. Bu
kuramlara göre bilişsel gelişim dönemlerin geçişli olabilir.
3.) Zihinsel gelişim oranlarında farklılıklar olur. Aynı evre içerisinde farklı bireyler farklı gelişim oranları gösterebilir.
4.) Bu kuramlar her evre için tipik gelişim özellikleri taşır. Tanımlanan özellikler genele göre o evre içerisinde kazanılan ve karşılaşılan özelliklerdir.
Zihinsel gelişim özellikleri
Çocuğun her evrede farklı gelişim özellikleri vardır. Bu gelişimleri doğru bir şekilde desteklemek için çocuğun hayal kurmasına fırsat tanımalı, yeni şeyler keşfetme konusunda teşvik edilmeli ve yaş düzeyine göre sembolik ve somut oyunlar oynanmalıdır. Özellikle dil gelişimi için sabırlı bir şekilde çocuklar dinlenilmeli ve sorularına yaşına uygun bir şekilde yanıtlar bulunmalıdır. Çocukların kendi becerilerinin farkına varacağı aktiviteler bulunması, kitap kullanımı, kitaptan zevk alma ve merak ettiği konuların araştırılması konusunda çocukların cesaretlendirilmesi de zihinsel gelişim süreçlerine pozitif destekler sağlayacaktır.
Zihinsel gelişim dönemleri
Bebekler doğduğu andan itibaren bir gelişim süreci yaşar. Yetişkin bir birey olana kadar farklı özellikleri gelişir. Bu dönemleri şu şekilde sınıflandırabiliriz:
* 0-2 yaş ( motor) dönemi: Bu dönemde çocuklar duyu organları ve duyuları ile ulaşılır. Dokunarak iletişim kuran çocuğun bu dönemini desteklemek için özgür hareketlerine engel olmamak önemlidir. Bu dönemde çevre ilişkileri kuran çocuk için bazı kavramlar netleşmeye başlar.
* 2-7 yaş ( işlem öncesi ) dönemi: Bu dönemde genel olarak çocuk simgelere bağlıdır. Deneyimler. Bu deneyimlere göre de fikir edinir. Özellikle oyunlarda simgesel işlemler ile öğrenir.
* 7- 11 yaş ( somut işlem) dönemi: Çocuklar bu dönemde maddenin korunması ile ilgili ilkeleri sağlar. Özellikle bu dönemde öğrencilerin derslere ilişkin faaliyetlerinde maketler, ders levhaları, deneyler ile eğitim yapılması daha kalıcı olabilir.
* 11 yaş ve üzeri ( soyut işlem) dönemi: Çocuklar bu dönemden sonra soyut düşünmeye başlar. Tümevarım ve tümden gelim yöntemleri ile düşünme yeteneği elde eden ergen birey, bir yetişkin gibi olaylara bakmayı öğrenir.