Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de akşam saatlerinde toplanan on binlerce kişi, yeni anayasaya karşı protesto gösterisi düzenledi.
Göstericiler, yeni anayasanın Merkez Bankası’nın ve mahkemelerin bağımsızlığını ortadan kaldırdığını, medya denetimini sıkılaştırdığını ve özgürlükleri daralttığını söyleyerek karşı çıkıyor.
Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından da eleştirilen yasaya karşı protestoya, ana muhalefetteki Macaristan Sosyalist Partisi ve Başka Politika da Mümkündür Partisi, sendikalar ve onlarca sivil toplum örgütü de destek verdi. Macar polisinin yoğun önlem aldığı gösterilerde, Başbakan Viktor Orban’ı istifaya çağıran sloganlar da atıldı.
Yeni anayasa, hayatın her alanında yeni kavramları, ilkeleri ve kuralları gündeme getiriyor.
Şimdiye kadar “Macar Cumhuriyeti” olan ülkenin adı “Macaristan” olarak değiştirildi.
‘MEŞRU MÜDAFAYA’ YASAL KORUMA
Merkez sağ parti FIDESZ ve yıllardır onunla birlikte seçimlere katılan müttefik Hıristiyan Demokrat partinin hazırladığı yeni Macar anayasası “meşru müdafaa” kavramını da kapsamına alıyor.
Buna göre Macar vatandaşı, canını ya da malını korumak için kendine karşı yapılan haksız bir saldırıyı “bertaraf etme” hakkına sahip olacak.
Bu madde özellikle, geçtiğimiz yıllarda hırsızlıklara karşı bahçe duvarını elektrikli tellerle çeviren ve bir Çingene çocuğun elektriğe kapılarak hayatını kaybettiği vaka nedeniyle başlayan hukuk tartışmalarına nokta koyuyor.
YARGI VE MEDYAYA SIKI DENETİM
Yeni anayasanın, bir hukuk devletinin bağımsız organları olması gereken kurumlarda hükümetin denetimini arttıracak önlemler de içerdiği de belirtiliyor.
Bunlar arasında Anayasa Mahkemesinin hak ve yetkilerinin kısıtlanması, Danıştay’ın başına atacak kişinin seçimi, Başsavcının atamasının koşulları gibi değişiklikler de var.
Yeni anayasaya göre Macaristan’da Anayasa Mahkemesi bundan böyle hükümetin mali tasarruflarıyla ilgili hükümlerin yasaya uygun olup olmadığı konularıyla ilgilenemeyecek. Böylece, örneğin hükümetin özel sigorta tasarruf fonlarına el koyması meselesi artık ülke içinde yargı organlarına taşınamayacak.
Yeni anayasa referandum koşullarını da son derece güçleştiriyor. Geçtiğimiz dönemde birçok konuda referanduma giderek siyasi otoritenin işini zorlaştıran FIDESZ şimdi referandum silahını muhalefetin elinden aldı. Yeni anayasa referandum konusunu çok özel konularda kullanılabilecek bir uygulamaya dönüştürüyor.
Yeni “Medya Yasası” ise yine muhalefete göre ülkede basının ve medya organlarının hükümet tarafından denetlenmesinin koşullarını hazırlıyor. Bu yasaya göre kurulan Medya Üst Kurumunun geçtiğimiz hafta ülkedeki tek muhalif radyonun yayın frekansını uzatmaması da hükümetin tasarrufu olarak değerlendiriliyor.