Yoksul ülkelerde borç yükünün devlet gelirlerine oranı son 25 yılın en yüksek seviyesinde. Geçtiğimiz yıl artan faiz oranları nedeniyle yoksul ülkelerin borçlanma maliyetleri yükseliyor.
Düşük gelirli ülkeler, bu yıl son 25 yılın en büyük dış borç faturalarıyla karşı karşıya kalacak. Bu durum ülkelerin sağlık ve eğitim harcamalarını riske atabilir.
Borç Adaleti isimli bir kampanya tarafından bugün yayınlanan bir araştırmaya göre, 2023’te dünyanın en fakir 91 ülkesinin dış kamu borçlarının geri ödemeleri hükümet gelirlerinin ortalama yüzde 16’sına denk geliyor. Bu oran, 1998’den bu yana görülen en yüksek seviye.
YÜKSEK FAİZLER BORÇ MALİYETLERİNİ ARTIRDI
Yüksek borç seviyeleri, merkez bankalarının yüksek enflasyon nedeniyle gerçekleştirdiği faiz artışlarından kaynaklandı. Yüksek faizler küresel borçlanma maliyetlerini tırmandırdı. Bu da ülkelerin dış borç yükünü artırdı.
Ayrıca IMF ve Dünya Bankası tarafından düşük ve alt-orta gelirli olarak sınıflandırılan 91 ülkenin çoğunda iç borcun da yüksek seviyelerde olduğu belirtildi. Yüksek iç borç seviyesi genel borç yükünü çok daha büyük hale getirdi.
KRİZ SEVİYESİNE ULAŞTI
Borç Adaleti’nin yönetici direktörü Heidi Chow, geri ödemelerin birçok hükümet için yeniden ‘kriz’ seviyelerine ulaştığını söyleyerek bu borç seviyelerinin kamu hizmetleri sağlama, iklim kriziyle mücadele ve ekonomik kargaşaya yanıt verme yeteneklerini azalttığını belirtti.
Chow, özel alacaklıları borç iptaline zorlamak için İngiltere ve ABD’de tahvil sözleşmelerini düzenleyen yasalarda yapılacak değişiklikler de dahil olmak üzere önlem alınması çağrısında bulundu. Chow dış borçlarda ‘hızlı ve kapsamlı’ bir rahatlama gerektiğini söyledi.
SRİ LANKA BORÇ BATAĞINDA
Borçlu ülkeler ele alındığında başı Güney Asya ve Afrika ülkelerinin çektiği görüldü.
Borç Adaleti tarafından analiz edilen Dünya Bankası verilerine göre Sri Lanka, bu yıl hükümet gelirlerinin yüzde 75’ine denk gelen bir dış borç geri ödeme programıyla karşı karşıya. Ülke geçen yıl dış borçlarını temerrüde düşürmüştü. Bu yıl da Güney Asya ülkesinin borçlarını ödeyemeyeceği düşünülüyor.
Sri Lanka’nın iç borç geri ödemeleri daha da fazla. Geçen ay yayımlanan bir IMF raporuna göre, bu borçlar 2023’te gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 27’sine denk geliyor. IMF’ye göre bu rakam dış borcun neredeyse üç katı.
BORÇLU ÜLKELER
2020 ve 2021’de dış borçlarını ödeyemeyen Zambiya ve Gana’nın da yüksek iç borcu bulunuyor.
Rapora göre, Pakistan’da da temerrüt riski yüksek. Ülkenin dış kamu borcu hükümet gelirlerinin 47’sine denk. Eylülde yayınlanan bir raporda IMF raporuna göre dış hükümet borçları GSYİH’nın yüzde 28’ine, iç borçlar ise GSYİH’nın yüzde 37’sine eşit.