Küresel çalkantıya yol açan Omicron’un üstündeki sis perdesi henüz aralanamadı, seyahat yasağı ilan eden ülkelere İsrail, Suudi Arabistan ve Avustralya da katıldı. 50’den fazla mutasyon bulunan Omicron’un virüsü yenemeyen tek bir hastadan yayıldığı tahmin ediliyor.
Her şey, Belçika’ya inen bir uçaktaki iki yolcunun belirlenmesiyle başladı. Panik dalga dalga yayılırken, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çok sayıda ülke yeni kararları dünyaya duyurdu.
Koronavirüsün yeni varyantı Omicron, resmi adıyla B.1.1.529 salgının ortaya çıkmasından yaklaşık iki yıl sonra ilk kez görüldü ve belirlenir belirlenmez küresel bir alarma yol açtı.
İlk olarak Güney Afrika’da tespit edilen Omicron varyantı, adını Yunan alfabesinin 15. harfi olan Omicron’dan alıyor. 9 Kasım tarihinde örneklem alınan hastanın 22 Kasım’da Omicron varyantı taşıdığı belirlendi.
Çok sayıda mutasyona uğramış olan Omicron’u ‘endişe verici’ kategorisinde tanımlayan Dünya Sağlık Örgütü (WHO), varyantın hastalığı geçiren kişilere tekrar bulaşabildiğini kaydediyor.
BBC Sağlık ve Bilim Muhabiri James Gallagher’a bilgi veren bir bilim insanı, yeni varyantı ‘korkunç’ diye niteledi, bir diğeri ise bugüne kadar gördüğü en kötü varyant olduğunu söyledi.
WHO’ya göre, Omicron’un özelliklerini tam olarak anlamak birkaç hafta sürecek. Paniğin yayılmasıyla birbiri ardına Afrika ülkelerinden seyahat yasağı haberleri gelmeye başladı.
İSRAİL SINIRLARINI KAPATTI
Son olarak, Avustralya ve Suudi Arabistan Afrika kıtasının güneyindeki ülkelere uçuş yasağı getirdi. Dünyada en fazla aşı yapan ülkeler arasında başta olan İsrail ise bütün yabancılara sınırlarını kapattı. Avustralya’da Omicron varyantının bulunduğu açıklandı.
Daha önce aralarında ABD, Kanada, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği ülkeleri, Tayland, Türkiye ve Brezilya da yine ucuş yasakları ilan etti. Her ülkenin listesi farklı olsa da, yasaklar Güney Afrika, Namibya, Zimbabwe, Botsvana, Malavi, Lesotho, Esvatini, Mozambik, Şeyseller gibi ülkeleri kapsıyor.
SIÇRAMA DÖNEMİNE RASTLADI
Yeni varyantın çoktan tespit edildiği ülkeler arasında İngiltere, Almanya, İsrail, Hong Kong ve Belçika bulunuyor. Güney Afrika’dan Hollanda’ya uçan 600 yolcudan 61’inin testleri ise pozitif çıktı. 61 yolcunun bazılarında Omicron varyantı izine rastlandı. Afrika ülkesi Namibya’dan Çekya’ya gelen bir yolcunun da Omicron varyantı taşıdığı belirlendi.
ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), ülkede henüz Omicron varyantına rastlanmadığını ancak ortaya çıkmasının sürpriz olmayacağını açıkladı.
Yeni varyant Omicron, çok sayıda Avrupa ülkesinde Covid-19 vakalarında tekrar sıçrama yaşandığı ve sosyal faaliyetlere tekrar kısıtlamalar getirildiği bir zamanda ortaya çıktı. Yeni gelişme, başta havayolları ve seyahat sektörüne ait hisseler olmak üzere küresel piyasalarda da sert düşüşe ve petrol fiyatlarında gerilemelere neden oldu.
ABD Başkanı Joe Biden ise, aşılara dair patentlerin kaldırılması çağrısında bulundu, “Bu yeni varyant hakkındaki haberler, küresel aşılamaya ulaşana kadar pandeminin sonlanmayacağını hiç olmadığı kadar net gösteriyor” dedi.
İŞARETLER KAYGI VERİCİ
BBC Sağlık ve Bilim Muhabiri James Gallagher, halihazırdaki belirsizliğe vurgu yapıyor: “Laboratuvarlarda yapılacak bilimsel incelemeler yeni varyant hakkında daha net bir resim verecek. Ama belki de gerçek dünyada virüsün izini sürerek bazı sorulara daha çabuk yanıt bulabiliriz. Henüz sonuca varmak için çok erken ama işaretler kaygı verici.
Şu anda Güney Afrika’nın Gauteng bölgesinde yeni varyant olduğu kesinleşen 77 vaka var. Botsvana’da 4 vaka ve Hong Kong’da da 1 vaka (Güney Afrika’dan giden bir kişi) belirlendi. Ne var ki yeni virüsün henüz belirlenmiş olmasa da daha geniş bir şekilde yayılmış olabileceğine dair bazı işaretler var.
Bu varyant standart testlerde farklı sonuç veriyor (S geni eksikliği olarak adlandırılıyor) ve bu da genetik haritalama yapmadan izinin sürülmesini kolaylaştırıyor. Buradan hareketle Gauteng bölgesindeki vakaların yüzde 90’ının bu varyanttan olabileceği hatta Güney Afrika’nın birçok bölgesine de yayılmış olabileceği düşünülüyor.
Fakat bu bize yeni varyantın Delta’dan daha hızlı yayıldığı, ya da bağışıklık sistemini daha kolay aştığı, aşıya karşı daha dayanıklı olduğu ya da daha şiddetli hastalığa sebep olduğu bilgilerini vermiyor.
Aynı şekilde Güney Afrika’da nüfusun yüzde 24’ünün tam doz aşılı olduğu düşünüldüğünde aşılama oranı daha yüksek ülkelerde yeni varyantın ne kadar etkili olacağını da söylemek mümkün değil. Dolayısıyla şu anda bildiğimiz, henüz bilmediğimiz çok şey olmasına karşın kaygı verici bir koronavirüs varyantıyla karşı karşıya olduğumuz.
Bu da yeni varyantın dikkatle ve yakından izlenmesi ve önemli sorulara yanıt aranmasını gerektiriyor ki, hangi adımların ne zaman atılacağı belirlenebilsin. Koronavirüs salgınının şu ana kadar bize öğrettiği bir şey varsa, o da bazen bütün sorularınıza yanıt almadan harekete geçmek gerektiği oldu.”
Güney Afrika Salgın Hastalıklarla Mücadele ve Araştırma Merkezi Başkanı Profesör Tulio de Oliveira, “Bu varyant, daha önce dolaşımda olan varyantlardan çok farklı” deyip ekliyor: “Varyant bizi şaşırttı. 50 mutasyon tespit ettik, bunların 30’dan fazlası virüsün dış yüzeyindeki protein çıkıntılarında.”
Bu çıkıntılar virüsün vücuttaki sağlıklı hücrelere girebilmesinde hayati rol oynuyor ve bu nedenle mevcut koronavirüs aşıları bu çıkıntıları etkisizleştirmeyi hedefliyor. Virüsün bizim sağlıklı hücrelerimizle ilk temasını sağlayan kısımlarına iyice yakından bakıldığında bu bölümde orijinal virüse göre 10 farklı mutasyon olduğu görülüyor.
Oysa dünyada en son hızla yayılan Delta varyantının bu kısmında sadece iki mutasyon vardı. Bu düzeyde bir mutasyonun muhtemelen virüsü yenemeyen tek bir hastadan yayıldığı düşünülüyor.
Aslında her mutasyon mutlaka olumsuz olmayabilir. Burada bu mutasyonların tam olarak neye yaradığını anlayabilmek önem kazanıyor. Ama burada kaygı yaratan en önemli nokta yeni virüsün Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan orijinalinden çok farklı olması.
Bu, Vuhan virüsü esas alınarak üretilen aşıların yeni varyanta karşı ne kadar etkili olacağı konusunda ciddi kuşku yaratıyor. Yeni varyanttaki bazı mutasyonlar eski varyantlarda da görülmüştü. Bu da bu değişikliklerin yeni varyantta nasıl bir etkisi olabileceğine dair bir fikir verebiliyor.
Mesela N501Y diye adlandırılan bir mutasyon, virüsün daha hızlı yayılmasını sağlıyor gibi görünüyor. Bazı mutasyonlar var ki vücudumuzdaki antikorların virüsü tanımasını güçleştiriyor ve aşıların etkisini zayıflatıyor. Fakat bazı mutasyonlar da tamamen bu son varyanta özgü.
Şimdiye kadar kağıt üzerinde çok korkutucu görünen ama pratikte tehlikeli olmadığı anlaşılan birçok varyant da ortaya çıktı. Beta varyantı bu yılın başında en kaygı verici yeni varyant olarak görülmüştü çünkü bağışıklık sistemini aşma konusunda daha gelişkindi. Ama sonunda hızlı yayılma özelliğiyle öne çıkan Delta varyantı dünyayı bir baştan bir başa etkiledi.
BioNTech ve Moderna şirketleri mevcut aşılarının yeni varyanta etkisini incelemeye başladıklarını duyurdu. Moderna ayrıca Omicron’a özel yeni bir hatırlatma dozu üzerinde çalışacaklarını açıkladı.