Türkiye’nin en önemli endüstriyel kültür miraslarından biri olan Kadıköy’deki tarihi Hasanpaşa Gazhanesi, yaklaşık 1.5 yıllık bir çalışmanın ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından “Müze Gazhane” adıyla hizmete açıldı.
Kültür ve sanat merkezi haline dönüştürülen tarihi yapı aslında bir sanayi tesisi. 2. Abdülhamit tarafından 1892’de kurdurulan Kadıköy Hasanpaşa Gazhanesi, 1. Dünya Savaşı’na kadar aralıksız havagazı üreterek Anadolu Yakası’nın sahil şeridinin aydınlatılmasını sağladı. 1891’de Kadıköy ve Üsküdar çevresini “maden kömüründen mamul gaz ile aydınlatma ve ısıtma imtiyazı”, Fransız sanayici Charles Georges’a veriliyor. Georges, Kadıköy Gaz Şirketi’ni kurarak şirketi uzun yıllar işletiyor. Gazhane, 1945 itibarıyla İETT’ye devrediliyor.İstanbul’a doğalgazın gelmesiyle birlikte işlevsiz kalan tüm gazhaneler 13 Haziran 1993’te kapandı. Hasanpaşa Gazhanesi, sonrasında İETT garajı, kömürlük ve depo olarak kullanıldı.
ÇÖPLÜK HALİNE GELDİ
Hurda deposu ve çöplük haline gelen tarihi yapı, 1994’te sit alanı ilan edilerek koruma altına alındı. Tescilli bir endüstri mirası olan gazhanenin kültür merkezine dönüştürülmesi için 2014’te İBB tarafından ilk adım adım atıldı ancak proje tamamlanamadı. 31 bin 500 metrekarelik bir alana sahip Hasanpaşa Gazhanesi, yeni İBB yönetimi tarafından kültür-sanat yaşamına kazandırıldı. 9 Temmuz’da açılan Hasanpaşa Gazhanesi şimdi iklim ve karikatür müzesi, bilim merkezi, sergi alanları, tiyatrolar, kütüphaneler ve sosyal alanlarıyla meraklılarını bekliyor.
Kentin yeni kültür sanat ve bilim alanı
İşletme imtiyazı İBB iştiraki Kültür A.Ş. tarafından devralınan endüstri mirası, bölge halkı ve akademik çevrelerin büyük çabalarıyla, bir kültür sanat merkezine dönüştürüldü. Tarihi yapının korunması için yıllarca mücadele eden, 2018’de kaybettiğimiz mimarlık tarihçisi Prof. Afife Batur’un adı kütüphaneye verildi. Kadıköy’de restorasyona giren Haldun Taner Sahnesi de buraya taşındı. 565 yıllık Haliç Tersanesi’nde elde edilen materyallerden üretilen heykeller de 128 yıllık Hasanpaşa Gazhanesi’nde sergileniyor.