IŞİD varlığını sürdürürse Türkiye’de kaos yaratır!

Tüm öngörüleri doğru çıkan bilge diplomattan çarpıcı tespit.

Uğur Dündar sınırımıza dayanan kafa kesen teröristlerin tehdidini sordu. Şükrü
Elekdağ yanıtladı: IŞİD eylem yapma kabiliyetiyle yurdumuzda kaos oluşturabillir
Sev­gi­li okur­la­rım, Ba­na yol­la­dı­ğı­nız me­saj­lar­la, dış po­li­ti­ka ko­nu­la­rın­da­ki ön­gö­rü­le­rin­de dai­ma hak­lı çı­kan bil­ge dip­lo­mat, Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı es­ki Müs­te­şar­la­rın­dan Şük­rü Elek­da­ğ’­ın coğ­raf­ya­mız­da ve ül­ke­miz­de­ki va­him ge­liş­me­ler hak­kın­da ne dü­şün­dü­ğü­nü so­ru­yor­su­nuz.

Ben de ıs­rar­lı ta­lep­le­ri­niz üze­ri­ne ken­di­siy­le ge­niş kap­sam­lı bir söy­le­şi yap­tım ve için­den geç­ti­ği­miz kri­tik sü­re­ci de­ğer­len­dir­me­si­ni is­te­dim.
İş­te çar­pı­cı ana­liz­ler ve bil­gi­ler­le do­lu o söy­le­şi:

UĞUR DÜN­DAR (UD): Sa­yın Elek­dağ, Tür­ki­ye yi­ne va­him olay­la­rın ya­şan­dı­ğı son de­re­ce kri­tik gün­ler­den ge­çi­yor. HDP/PKK’­nın so­ka­ğa dök­tü­ğü mi­li­tan­lar, IŞİ­D’­in Ko­ba­ni­’ye sal­dı­rı­la­rı­nı ba­ha­ne ede­rek kent­le­ri­mi­zi ya­kıp, yık­tı ve 35 ca­na kıy­dı. Öte yan­dan TBMM’­den ge­çen 2 Ekim Tez­ke­re­si, ma­ce­ra­cı AKP Hü­kü­me­ti­’ni ola­ğa­nüs­tü yet­ki­ler­le do­nat­mış bu­lu­nu­yor. Tez­ke­re, Türk as­ke­ri­nin ya­ban­cı ül­ke­le­re gön­de­ril­me­si­nin ya­nı sı­ra, ya­ban­cı si­lah­lı kuv­vet­le­rin de Tür­ki­ye­’de bu­lun­ma­sı ve ge­çi­şi ko­nu­sun­da Hü­kü­me­t’­e yet­ki ve­ri­yor. Bu bağ­lam­da, Baş­ba­kan Da­vu­toğ­lu, “Tür­ki­ye­’nin IŞİ­D’­le mü­ca­de­le için ku­ru­lan Koa­lis­yo­n’­da yer al­ma­sı­nı, uçu­şa ya­sak gü­ven­li böl­ge ilâ­nı şar­tı­na­” bağ­la­mış bu­lu­nu­yor. Ama Was­hing­ton bu öne­ri­ye kar­şı çı­kı­yor. Bu ara­da, AKP ik­ti­da­rı­nın IŞİD teh­di­di­ni doğ­ru oku­ya­ma­dı­ğı id­di­a edi­li­yor. Siz­ce, IŞİD Tür­ki­ye için na­sıl bir teh­dit oluş­tu­ru­yor?
ŞÜK­RÜ ELEK­DAĞ (ŞE): IŞİD, kuş­ku­suz Tür­ki­ye­’nin bu­gü­ne ka­dar kar­şı­laş­tık­la­rın­dan çok de­ği­şik, bir o ka­dar da ağır bir teh­dit oluş­tu­ru­yor. IŞİD, fa­na­tik ide­olo­ji­siy­le stra­te­jik ve tak­tik­sel ka­bi­li­ye­ti bir­leş­ti­ren ve bü­yük fon­la­ra sa­hip olan so­fis­ti­ke bir ör­güt. Hi­la­fet dev­le­ti­ni kur­du­ğu­nu ilan eden IŞİD, he­de­fi­nin Or­ta­do­ğu­’da­ki sı­nır­la­rı top­tan de­ğiş­tir­mek ol­du­ğu­nu vur­gu­lu­yor. “Te­miz­le-tut-in­şa et” (cle­ar-hold-bu­ild) tak­ti­ği­ni uy­gu­la­ya­rak, şim­di­den Irak ve Su­ri­ye­’de bü­yük coğ­ra­fi alan­la­rı ha­ki­mi­ye­ti al­tı­na al­mış du­rum­da. Her iki ül­ke­de de, stra­te­jik öne­me sa­hip ba­raj­la­ra, su yol­la­rı­na, elek­trik san­tral­la­rı­na, ra­fi­ne­ri­le­re ve pet­rol kay­nak­la­rı­na el koy­du. Kon­trol et­ti­ği böl­ge­ler­de hal­ka dev­let gi­bi hiz­met ve­ri­yor. Ha­len, 30 bi­nin üs­tün­de mi­li­ta­na sa­hip­se de, mık­na­tıs gi­bi dün­ya­nın dört bir ya­nın­dan “mü­ca­hi­t” çe­ki­yor. Ka­fa kes­me ve in­faz yön­tem­le­riy­le kor­kunç şid­det üre­ti­yor ve bu­nu as­ke­ri stra­te­ji ola­rak kul­la­nı­yor. Ar­tık sı­nır­la­rı­mı­za da­ya­nan IŞİD, Tür­ki­ye­’nin is­tik­ra­rı açı­sın­dan bü­yük bir teh­dit oluş­tur­du­ğu gi­bi, ey­lem yap­ma ni­te­li­ğiy­le de Tür­ki­ye için­de ka­os oluş­tu­ra­bi­le­cek ka­bi­li­ye­te sa­hip… Ay­rı­ca, IŞİD var­lı­ğı­nı sür­dü­rür­se, Or­ta­do­ğu kor­kunç bir mez­hep sa­va­şı­na bo­ğa­zı­na ka­dar ba­ta­cak… Ve bu­nun da Tür­ki­ye üze­rin­de ka­çı­nıl­maz yan­sı­ma­la­rı ola­cak…

Türkiye çok ağır tehdit altında

(UD): Tür­ki­ye­’nin kar­şı­laş­tı­ğı teh­di­di isa­bet­le teş­his et­ti­niz ve ta­nım­la­dı­nız. Bu du­rum­da, An­ka­ra­’nın, ABD ön­der­li­ğin­de­ki Koa­lis­yo­n’­a ba­zı şart­lar­la ka­tıl­ma ka­ra­rı­nı na­sıl de­ğer­len­di­ri­yor­su­nuz?
(ŞE): Ön­ce bir nok­ta­nın al­tı­nı önem­le çiz­mek is­te­rim. Teh­dit o den­li ağır ve aci­len mü­da­ha­le ge­rek­ti­ri­yor ki, ben bu me­se­le­ye, AKP me­se­le­si ola­rak de­ğil, Tür­ki­ye me­se­le­si ola­rak bak­ma­nın doğ­ru ola­ca­ğı ka­nı­sın­da­yım. Bu ne­den­le, Tür­ki­ye­’nin Su­ri­ye ve Or­ta­do­ğu po­li­ti­ka­sın­da ya­pı­lan fa­hiş ha­ta­la­rın, ha­yal­ci­li­ğin, tu­tar­sız­lık­la­rın ve IŞİD be­la­sı­nın ya­ra­tıl­ma­sın­da ik­ti­da­ra is­nat edi­len so­rum­lu­lu­ğun tar­tı­şıl­ma­sı­nı şim­di­lik bir ta­ra­fa bı­ra­kı­la­rak, IŞİD ca­na­va­rı­nın ulu­sal çı­kar­la­rı­mız açı­sın­dan ya­rat­tı­ğı teh­dit­le na­sıl mü­ca­de­le edi­le­ce­ği­ne odak­lan­ma­mız ge­rek­ti­ği­ne ina­nı­yo­rum… Zi­ra, par­ti­zan­ca yak­la­şım si­ya­si kör­lük ya­ra­tır. Şim­di, bu gö­rüş­ler ışı­ğın­da, An­ka­ra­’nın, IŞİD ko­nu­sun­da NA­TO ve ABD yet­ki­li­le­riy­le yü­rüt­tü­ğü mü­za­ke­re­ler­de, Tür­ki­ye­’nin ulus­la­ra­ra­sı koa­lis­yo­na ka­tı­lı­mı için ile­ri sür­dü­ğü iki te­mel şar­tın ana­li­zi­ni ya­pa­lım: Bu şart­lar­dan bi­rin­ci­si, Su­ri­ye sı­nı­rın­da uçu­şa ya­sak bir gü­ven­li böl­ge­nin ku­rul­ma­sı, ikin­ci­si de, IŞİ­D’­e kar­şı sa­va­şın Esad re­ji­mi he­def alın­ma­dan et­ki­li ol­ma­ya­ca­ğı­dır.

Uçuşa yasak güvenli bölge şart

(UD): Ma­sa­da bir de Türk Or­du­su­’nun ka­ra ha­re­kâtı­nı üst­len­me­si öne­ri­si yok mu?
(ŞE): Evet var… Bu­na da ge­le­ce­ğim. AKP ik­ti­da­rı­nın öne sür­dü­ğü şart­lar­dan en önem­li­si, gü­ney sı­nır­la­rı­mız bo­yun­ca, Su­ri­ye top­rak­la­rı için­de ye­ter­li ge­niş­lik­te bir uçu­şa ya­sak gü­ven­li böl­ge oluş­tu­rul­ma­sı­dır. Bu amaç­la gö­rev ya­pa­cak uçak­lar İn­cir­li­k’­te ko­nuş­la­na­bi­lir ve bu­ra­dan sevk ve ida­re edi­le­bi­lir. Bu en­fras­trük­tür oluş­tu­rul­ma­dan IŞİ­D’­in Su­ri­ye­’de­ki mev­cu­di­ye­ti­ni yok et­mek müm­kün ol­maz. TSK, gü­ven­li böl­ge­de­ki IŞİD bir­lik­le­ri­ni ko­lay­ca te­miz­le­ye­bi­lir. Bu şe­kil­de oluş­tu­ru­la­cak Su­ri­ye­’nin ha­va sal­dı­rı­la­rı­na kar­şı da ko­ru­nak­lı alan­da Öz­gür Su­ri­ye Or­du­su­’nun (ÖSO) eği­til­me­si ve teç­hiz edil­me­si ger­çek­leş­ti­ri­le­bi­lir. Irak ve Su­ri­ye­’de as­ke­ri ve po­li­tik ba­şa­rı, ha­va bom­bar­dı­ma­nıy­la ezi­lip sa­kat­la­nan IŞİD bir­lik­le­ri­ne “sü­pür­me­” (mop­ping up) ope­ras­yo­nu ya­pa­bi­le­cek et­kin ka­ra un­sur­la­rı­nın var­lı­ğı­na bağ­lı­dır. Ka­ra un­su­ruy­la des­tek­len­me­yen ha­va ope­ras­yo­nun­dan et­ki­li ne­ti­ce alı­na­maz. Şu an­da ne Ira­k’­ta, ne de Su­ri­ye­’de “sü­pür­me­” ye­te­ne­ği­ne sa­hip pi­ya­de bir­lik­le­ri mev­cut de­ğil. ABD Ge­nel Kur­may Baş­ka­nı Demp­se­y’­e gö­re Su­ri­ye için ka­ra un­su­ru­nun mik­ta­rı 15 bin­dir. Tür­ki­ye, “Ko­alis­yo­n”­un ma­li des­te­ğiy­le bu eği­tim/do­na­tım gö­re­vi­ni üst­le­ne­bi­lir. Gü­ven­li böl­ge­nin Tür­ki­ye açı­sın­dan bir baş­ka ya­ra­rı da ye­ni göç dal­ga­la­rı­nın gü­ven­li böl­ge­de kar­şı­la­nıp bu­ra­da yer­leş­ti­ril­me­le­ri ola­cak­tır.
Ta­bi­i, ted­ri­cen Türk top­rak­la­rın­da­ki Su­ri­ye­li mül­te­ci­le­rin de gü­ven­li böl­ge ala­nı­na nak­le­di­lip bu­ra­da is­kân edil­me­le­ri de müm­kün ola­cak­tır…

Ateş çemberinin içine sürükleniriz

(UD): Bu bağ­lam­da Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Mevlüt Ça­vu­şoğ­lu­’nun Tür­ki­ye­’nin ka­ra ope­ras­yon­la­rı­nı üst­le­ne­bi­le­ce­ği an­la­mı­na ge­len söz­le­ri­ni na­sıl yo­rum­lu­yor­su­nuz?
(ŞE): Türk as­ke­ri, sa­de­ce uçu­şa ya­sak gü­ven­li böl­ge­nin ko­run­ma­sın­dan so­rum­lu ol­ma­lı, bu ala­nın öte­sin­de­ki Su­ri­ye top­rak­la­rı­na ke­sin­lik­le gir­me­me­li­dir… Ça­vu­şoğ­lu, 9 Ekim gü­nü yap­tı­ğı açık­la­ma­da, “Tür­ki­ye­’nin tek ba­şı­na ka­ra ope­ras­yo­nu yap­ma­sı­nı bek­le­mek de ger­çek­çi bir yak­la­şım de­ğil­di­r” di­ye­rek, ba­zı Koa­lis­yon güç­le­riy­le bir­lik­te Tür­ki­ye­’nin Su­ri­ye­’ye mu­ha­rip bir­lik gön­de­re­bi­le­ce­ği­ni açık­ça ima et­ti. Oy­sa, Tür­ki­ye­’nin, IŞİ­D’­le mü­ca­de­le için ol­sa da­hi, Su­ri­ye top­rak­la­rı­na mu­ha­rip kuv­vet gön­der­me­si­nin va­him so­nuç­la­rı olur. Bu ba­kım­dan bu yol­da bir ka­rar ölüm­cül bir ha­ta oluş­tu­rur. Çün­kü, böy­le bir ha­re­ket, Türk as­ke­ri­nin, Su­ri­ye or­du­su, Hiz­bul­lah mi­lis­le­ri ve İra­n’­ın pa­ra-mi­li­ter kuv­vet­le­riy­le sa­vaş ris­ki­ni or­ta­ya çı­ka­ra­rak, Su­ri­ye top­rak­la­rın­da Türk-İran ça­tış­ma­sı­na yol aça­bi­lir. Bu du­rum­da, Tür­ki­ye ge­niş­le­yen ve için­den çı­ka­ma­ya­ca­ğı bir ateş çem­be­ri­nin içi­ne çe­ki­lir.

Davutoğlu’nun asla çark etmemesi gerek

(UD): ABD ve NA­TO uçu­şa ya­sak gü­ven­li böl­ge öne­ri­si­ne kar­şı çı­kı­yor­. Tu­tum­la­rı­nı de­ğiş­tir­me ih­ti­ma­li var mı? Di­ye­lim ki de­ğiş­tir­di­ler, Rus ve­to­su­na rağ­men Birleşmiş Milletler Gü­ven­lik Kon­se­yi­’n­den olum­lu ka­rar çı­kar mı?
(ŞE): Öne­ri­yi Fran­sa des­tek­li­yor. ABD ve İn­gil­te­re Dı­şiş­le­ri Ba­kan­la­rı John Kerry ile Phi­lip Ham­mon­d’­da bir ara bu öne­ri­ye ka­pı­yı ara­la­dı­lar. Bu­na mu­ka­bil, Be­yaz Sa­ra­y’­ın kar­şıt­lı­ğı de­vam edi­yor. NA­TO Ge­nel Sek­re­te­ri, Was­hing­to­n’­a kar­şı bir tu­tum be­nim­se­ye­mez. ABD, bu öne­ri­ye ha­yır der­se, şu an­da tam par­mak ba­sa­ma­dı­ğı­mız ba­zı he­sap­lar­la, kri­zin de­va­mı­nı is­ti­yor de­mek­tir. Çün­kü, gü­ven­li bir böl­ge ol­ma­dan, Su­ri­ye­’de IŞİ­D’­in bi­ti­ril­me­si­nin as­la müm­kün ol­ma­ya­ca­ğı­nı bi­raz ön­ce izah et­tim. Bu ne­den­ler­le Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğan ve Baş­ba­kan Da­vu­toğ­lu, “u­çu­şa ya­sak gü­ven­li böl­ge ol­ma­dan Tür­ki­ye­’nin Koa­lis­yo­n’­a gir­me­ye­ce­ği­” yo­lun­da­ki be­yan­la­rın­dan çark et­me­me­li, di­ren­me­­li­ler. Di­ğer ta­raf­tan bu öne­ri, Su­ri­ye­’nin ege­men­li­ği­ni teh­dit eden bir gi­ri­şim ol­du­ğu ci­het­le, ger­çek­leş­ti­ril­me­si için BM Gü­ven­lik Kon­se­yi ka­ra­rı ge­re­ki­yor. Bu ka­ra­rın da Rus­ya­’nın ve­to­suy­la kar­şı­la­şa­ca­ğı mu­hak­kak. Bu ko­nu­da, çı­kış yo­lu ola­rak, Ku­zey Irak için 1991’de uy­gu­la­nan Çe­kiç Güç gi­ri­şi­mi em­sal ola­rak alı­na­bi­lir­se de, bu­nun meş­ru bir hu­ku­ki te­me­li yok­tur. Bu du­rum­da, BM Ge­nel Ku­ru­lu­’nun 7 Ekim 1950 ta­rih­li 377/A sa­yı­lı “Ba­rış İçin Bir­leş­me Ka­ra­rı­”na baş­vur­mak ge­re­kir. Bu ka­rar, Gü­ven­lik Kon­se­yi­’nin bir üye­si­nin ve­to­su ne­de­niy­le gö­re­vi­ni ya­pa­ma­ma­sı ha­lin­de, top­lan­tı­ya çağ­rı­la­cak BM Ge­nel Ku­ru­lu­’na ba­rış ve gü­ven­lik­le il­gi­li so­run­lar hak­kın­da ka­rar al­ma yet­ki­si­ni ve­ri­yor. Bu amaç­la bir üye dev­le­tin BM Ge­nel Sek­re­te­ri­’ne baş­vur­ma­sı ye­ter­li. IŞİ­D’­e kar­şı mü­ca­de­le­de Ge­nel Ku­ru­l’­dan ar­zu edi­len ka­ra­rın çı­ka­rıl­ma­sı güç ol­maz. Ge­nel Ku­rul ka­ra­rı tav­si­ye ni­te­li­ğin­de ol­sa da gü­ven­li böl­ge te­si­si açı­sın­dan ge­rek­li meş­ru ze­mi­ni sağ­lar.

Esad’ı askeri güçle devirme gayreti beyhude

(UD): Za­ten bu yo­la bu­gü­ne ka­dar bir­çok kez baş­vu­rul­muş­tu, de­ğil mi?
(ŞE): Evet 1950’den bu ya­na, 11 ke­re bu yo­la baş­vu­rul­du. Ama, ABD, bu me­ka­niz­ma­nın iş­le­til­me­si­ni ar­zu et­mez… Zi­ra, iş­le­ti­lir­se ve­to hak­kı­nın an­la­mı kal­maz…
(UD): An­ka­ra, IŞİ­D’­e kar­şı sa­va­şın da­ha ge­niş tu­tu­la­rak Esad re­ji­mi­ni de he­def al­ma­sı­nı is­ti­yor. Bu müm­kün mü?
(ŞE): “E­sad so­ru­nu çö­zül­me­den, IŞİ­D’­le mü­ca­de­le et­ki­li ol­ma­z” gö­rü­şü, şu ne­den­ler­le hak­lı­dır: 1) AB­D’­nin ilan et­ti­ği stra­te­ji­ye gö­re, IŞİ­D’­le mü­ca­de­le edi­lir­ken Esad bir­lik­le­ri ve as­ke­ri te­sis­le­ri vu­rul­ma­ya­cak­tır. An­cak, bu il­ke, ya­ni sa­de­ce IŞİD he­def­le­ri­nin vu­rul­ma­sı, Esa­d’­ın işi­ne ya­rı­yor, çün­kü IŞİ­D’­in bo­şalt­tı­ğı ala­na der­hal Su­ri­ye bir­lik­le­ri yer­le­şi­yor. Bu du­rum, sa­ha­da, Öz­gür Su­ri­ye Or­du­su­’nun (ÖSO) aley­hi­ne teh­li­ke­li ge­liş­me­le­re yol açı­yor. 2) IŞİ­D’­le ÖSO ara­sın­da bir ça­tış­ma ce­re­yan et­ti­ği za­man, Su­ri­ye ha­va kuv­vet­le­ri ÖSO­’yu bom­ba­la­yıp za­yi­at ver­di­ri­yor. 3) En önem­li­si de, Esad kar­şı­tı mi­li­tan grup­la­rın ñbun­la­ra ÖSÖ de da­hil- ken­di­le­ri­ne Esad re­ji­mi­ne son ve­ri­le­ce­ği hu­su­sun­da ga­ran­ti ve­ril­me­den Koa­lis­yon saf­la­rın­da çar­pış­mak is­te­me­me­le­ri… Be­lirt­ti­ğim bu ar­gü­man­lar, AKP ik­ti­da­rı­nın ıs­ra­rın­da hak­lı ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. An­cak, An­ka­ra­’nın is­te­di­ği yön­de bir so­nuç al­ma­sı çok zor gö­rü­nü­yor. Zi­ra, Oba­ma­’nın BM Ge­nel Ku­ru­lu­’n­da yap­tı­ğı ko­nuş­ma­da şöy­le bir cüm­le yer alı­yor. “Su­ri­ye­’ye ka­lı­cı bir çö­züm yo­lu, sa­de­ce si­ya­si yön­tem­le olur. Mez­hep ve et­nik fark­lı­lık­lar gö­ze­til­me­den tüm Su­ri­ye va­tan­daş­la­rı­nın meş­ru öz­lem­le­ri­ni kar­şı­la­ya­cak bir si­ya­si ge­çiş sü­re­ci sağ­lan­ma­lı­dır.” Bu ifa­de­ler, Oba­ma­’nın, Esa­d’­ı kuv­vet yo­luy­la tas­fi­ye et­me­mek hu­su­sun­da Rus­ya­’ya ta­ah­hüt­te bu­lun­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. Bu ba­kım­dan, bu ko­nu­da An­ka­ra­’nın ıs­rar­la­rı bey­hu­de­dir. Bu­na kar­şı­lık, Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğan ve Baş­ba­kan Da­vu­toğ­lu, “u­çu­şa ya­sak gü­ven­li böl­ge ol­ma­dan Tür­ki­ye­’nin Koa­lis­yo­n’­a gir­me­ye­ce­ği­” yo­lun­da­ki be­yan­la­rın­dan bir mi­li­met­re şaş­ma­ma­lı­dır­lar. Ak­si tak­dir­de, Tür­ki­ye, Koa­lis­yo­n’­un, al­dı­ğı risk­le­re kar­şı çı­kar­la­rı­nı ko­ru­ya­ma­yan ve Koa­lis­yo­n’­da­ki güç­lü dev­let­le­rin oyun­ca­ğı ko­nu­mun­da bir par­ça­sı ola­cak­tır.

Su­ri­ye’ye gir­mek ölüm­cül ha­ta olur

Şük­rü Elek­dağ, Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Mevlüt Ça­vu­şoğ­lu­’nun Tür­ki­ye­’nin ka­ra ope­ras­yon­la­rı­nı üst­le­ne­bi­le­ce­ği an­la­mı­na ge­len söz­le­ri­ni şöy­le de­ğer­len­dir­di: “Tür­ki­ye­’nin, IŞİ­D’­le mü­ca­de­le için ol­sa da­hi, Su­ri­ye top­rak­la­rı­na mu­ha­rip kuv­vet gön­der­me­si­nin va­him so­nuç­la­rı olur. Bu ba­kım­dan bu yol­da bir ka­rar ölüm­cül bir ha­ta oluş­tu­ru­r”

SÖZCÜ